घोराही ८ बैशाख / त्रिभुवन विश्वविद्यालय (त्रिवि) नेपालको सबैभन्दा पुरानो र ठूलो विश्वविद्यालय हो। यहाँ अध्ययनरत हजारौं विद्यार्थीहरूले आफ्नो भविष्य निर्माण गर्ने प्रयास गरिरहेका छन्। यस सन्दर्भमा, स्वतन्त्र विद्यार्थी युनियनको भूमिका विशेष गरी महत्त्वपूर्ण छ। स्वतन्त्र विद्यार्थी युनियन (स्ववियु) विद्यार्थीहरूको हकहितको संरक्षण, शैक्षिक गुणस्तरको सुधार, र विश्वविद्यालय प्रशासनमा पारदर्शिता सुनिश्चित गर्ने एक सशक्त माध्यम हो।
विद्यार्थीहरूको हकहितको संरक्षण :
स्वतन्त्र विद्यार्थी युनियन विद्यार्थीहरूको हकहितको संरक्षण गर्ने मुख्य संस्था हो। त्रिभुवन विश्वविद्यालयमा अध्ययनरत विद्यार्थीहरू विभिन्न समस्याहरूको सामना गरिरहेका छन्। शैक्षिक शुल्कको वृद्धिदेखि लिएर, परीक्षामा हुने अनियमितता, र छात्रावास सुविधामा हुने कमी जस्ता समस्याहरूले विद्यार्थीहरूलाई पिरोलिरहेको छ। यस्ता समस्याहरू समाधान गर्न स्ववियुले महत्वपूर्ण भूमिका खेल्न सक्छ। स्ववियुले विद्यार्थीहरूको आवाज उठाउने, समस्याहरूको समाधानका लागि विश्वविद्यालय प्रशासनसँग वार्ता गर्ने, र विद्यार्थीहरूको हकहितको रक्षा गर्ने कार्यमा सक्रिय रहनुपर्छ।
शैक्षिक गुणस्तरको सुधार :
शैक्षिक गुणस्तरको सुधार गर्न स्ववियुले महत्वपूर्ण भूमिका खेल्न सक्छ। त्रिभुवन विश्वविद्यालयमा पढाइको स्तर र गुणस्तरमा सुधार आवश्यक छ। स्ववियुले शैक्षिक सुधारका लागि विभिन्न कार्यक्रमहरू सञ्चालन गर्न सक्छ। उदाहरणका लागि, स्ववियुले विद्यार्थीहरूको शैक्षिक आवश्यकता अनुसार अतिरिक्त कक्षाहरू सञ्चालन गर्न सक्दछ। साथै, अध्ययन सामग्रीहरूको पहुँच बढाउन पुस्तकालयहरूको सुधार, नयाँ पुस्तकरूको व्यवस्था, र डिजिटल शिक्षण स्रोतहरूको प्रवर्द्धन गर्न स्ववियुले पहल गर्न सक्छ।
विश्वविद्यालय प्रशासनमा पारदर्शिता:
विश्वविद्यालय प्रशासनमा पारदर्शिता सुनिश्चित गर्न स्ववियुको भूमिका महत्त्वपूर्ण छ। त्रिभुवन विश्वविद्यालयमा प्रशासनिक प्रक्रियामा पारदर्शिताको कमीले गर्दा विभिन्न समस्याहरू उत्पन्न भएका छन्। अनियमितता, भ्रस्टाचार, र पक्षपातका घटनाहरूले विश्वविद्यालयको प्रतिष्ठामा दाग लगाएका छन्। स्ववियुले प्रशासनमा पारदर्शिता सुनिश्चित गर्न निगरानी, अनुगमन, र आवश्यक सुधारका लागि सुझाव दिन सक्छ। स्ववियुले प्रशासनिक निर्णयहरूमा विद्यार्थीहरूको प्रतिनिधित्व गराउन र तिनको सहभागिता बढाउन प्रयास गर्नुपर्छ।
विद्यार्थी नेतृत्व र विकास :
स्ववियुले विद्यार्थी नेतृत्व विकासमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छ। विद्यार्थी युनियनमा संलग्न भएर विद्यार्थीहरूले नेतृत्व कौशल, समस्या समाधान क्षमता, र संचार कौशल जस्ता महत्त्वपूर्ण सीपहरू विकास गर्न सक्छन्। नेतृत्व क्षमताको विकासले विद्यार्थीहरूलाई भविष्यमा जिम्मेवार नागरिक र सक्षम पेशेवर बन्न मद्दत पुर्याउँछ। यसका साथै, स्ववियुले विभिन्न कार्यशाला, सेमिनार, र तालिमहरू आयोजना गरेर विद्यार्थीहरूको व्यक्तिगत र पेशेवर विकासमा सहयोग पुर्याउन सक्छ। अहिले पनि नेपालमा गगन थापा , बिश्वप्रकाश शर्मा , शंकर पोख्रेल जस्ता बिद्यार्थी राजनीति गरेका मान्छे सकृय राजनीतिमा छन ।
सामाजिक न्याय र समानता :
स्ववियुले सामाजिक न्याय र समानताको प्रवर्द्धन गर्न सक्छ। त्रिभुवन विश्वविद्यालयमा अध्ययनरत विद्यार्थीहरू विभिन्न जात, धर्म, लिंग, र सामाजिक पृष्ठभूमिबाट आएका हुन्छन्। यस्ता विविधताबीच सामाजिक न्याय र समानता सुनिश्चित गर्न स्ववियुले महत्वपूर्ण भूमिका खेल्न सक्छ। स्ववियुले भेदभाव विरुद्ध लड्न, समान अवसरहरूको सुनिश्चितता गर्न, र सबै विद्यार्थीहरूको हकहितको संरक्षण गर्न सक्नेछ।
विद्यार्थीहरूको सहभागिता र सशक्तिकरण :
स्ववियुले विद्यार्थीहरूको सहभागिता र सशक्तिकरणको लागि पनि महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छ। विश्वविद्यालयका विभिन्न गतिविधिहरूमा विद्यार्थीहरूको सक्रिय सहभागिता सुनिश्चित गर्न स्ववियुले पहल गर्नुपर्छ। स्ववियुले विद्यार्थीहरूको सशक्तिकरणका लागि तिनको आवाज सुन्ने, तिनका समस्या बुझ्ने, र तिनको समाधानका लागि प्रयास गर्ने वातावरण निर्माण गर्नुपर्छ।
सांस्कृतिक र खेलकुद गतिविधि:
स्ववियुले सांस्कृतिक र खेलकुद गतिविधिहरूको आयोजनामा पनि महत्वपूर्ण भूमिका खेल्न सक्छ। यस्ता गतिविधिहरूले विद्यार्थीहरूको सर्वांगीण विकासमा सहयोग पुर्याउँछ। खेलकुद, सांस्कृतिक कार्यक्रम, र अन्य सामाजिक गतिविधिहरूले विद्यार्थीहरूको मानसिक र शारीरिक स्वास्थ्यमा सुधार ल्याउँछ। साथै, यस्ता कार्यक्रमहरूले विद्यार्थीहरूबीच आपसी मित्रता र सहकार्यको भावना विकास गर्न सहयोग पुर्याउँछ।
सरोकारवाला निकायहरूसँग समन्वय :
स्ववियुले विश्वविद्यालयका विभिन्न सरोकारवाला निकायहरूसँग समन्वय गरेर काम गर्नुपर्छ। यो समन्वयले विश्वविद्यालयको समग्र विकासमा सहयोग पुर्याउँछ। स्ववियुले शिक्षक, प्रशासन, र अभिभावकहरूसँग सहकार्य गरेर विद्यार्थीहरूको हकहितको रक्षा र शैक्षिक सुधारमा योगदान दिन सक्छ।
त्रिभुवन विश्वविद्यालयमा स्वतन्त्र विद्यार्थी युनियनको महत्त्व धेरै क्षेत्रमा देख्न सकिन्छ। विद्यार्थीहरूको हकहितको संरक्षण, शैक्षिक गुणस्तरको सुधार, विश्वविद्यालय प्रशासनमा पारदर्शिता, नेतृत्व विकास, सामाजिक न्याय र समानता, विद्यार्थीहरूको सहभागिता र सशक्तिकरण, सांस्कृतिक र खेलकुद गतिविधिहरूको आयोजना, र सरोकारवाला निकायहरूसँग समन्वय जस्ता विविध क्षेत्रमा स्ववियुले महत्वपूर्ण भूमिका खेल्न सक्छ। स्ववियुले आफ्नो जिम्मेवारीलाई प्रभावकारी रूपमा निर्वाह गर्न सक्ने हो भने त्रिभुवन विश्वविद्यालयको समग्र विकासमा सकारात्मक प्रभाव पार्न सक्छ। यसका लागि सबै विद्यार्थी, शिक्षक, र प्रशासनिक निकायहरू मिलेर काम गर्न आवश्यक छ, ताकि त्रिभुवन विश्वविद्यालयले आफ्नो प्रतिष्ठा र गुणस्तरलाई अझ सुदृढ बनाउन सकोस् ।
( लेखक स्वतन्त्र बिद्यार्थी युनियन अम्बिकेश्वरी क्याम्पसका स्ववियु सभापति हुन । )
